Færni til framtíðar - Upplýsingasetur um lausnaleitarnám

Nánar um lausnaleitarnám Þú ert hér

Stepien, Senn og Stepien (2000) lýsa eiginleikum lausnaleitarnáms meðal annars á eftirfarandi hátt:

Lausnaleit í skólastofunni
Flestir kennarar eru áhugasamir að aðstoða nemendur sína við lausn hinna ýmsu vandamála og þar með að stuðla að því að þeir öðlist þjálfun á því sviði. Yfirleitt sinna skólar þessum þætti lítið jafnvel þó það komi reglulega fram í skólanámskrám. Sé honum sinnt beinist athyglin oftast frekar að því að nota vandamál sem mælitæki til að meta hæfni nemenda í stað þess að þjálfa þá markvisst í vandamálalausnum.

Vandamál sem kenna
Í lausnaleitarnámi takast nemendur á við ögrandi verkefni með takmarkaðar upplýsingar í höndunum sem kalla á svör við óspurðum spurningum. Lýsingin á vandamálinu sem þeir fá í hendur er lítt skilgreind en krefst sams konar lausnar og væri um raunverulegt vandamál að ræða. Það þarf að bera kennsl á og skilgreina hverja ögrun fyrir sig; setja fram tilgátu; skipuleggja rannsókn; vinna úr rannsókninni og koma með lausn við hæfi; og meta og rökstyðja mögulega útkomu.

Í þessu ferli kanna nemendur fram og til baka alls konar þekkingarleiðir hvar sem þær er að finna. Ýmist miðar þeim áfram eða þeir lenda í blindgötum; endurskoða gögn og hugmyndir; rifja upp og meta gögn sem þeir hafa þegar orðið sér úti um; velja nýjar leiðir eða halda áfram á sömu braut. Þeir safna að sér umtalsverðri þekkingu, taka þátt í raunverulegu hópstarfi með samnemendum og læra að leysa vandamál sjálfir - í stað þess að vera sagt hvernig á að leysa þau. Í þessu námsferli verða nemendur tvímælalaust öðruvísi námsmenn en þeir sem stunda hefðbundið nám að mati þeirra sem eru fylgjandi þessari aðferð.

Lausnaleitarnám kallar á breyttar áherslur í kennslu sem grundvallast á rannsóknum sérfræðinga við lausn vandamála á ýmsum sviðum. (Geta má þess hér að Aðalnámskrá grunn- og framhaldsskóla leggur mikla áherslu á þetta atriði).

Taka má líkingu af yfirgripsmiklum þekkingargrunni sem líkt er við annað hnífsblaðið á skærum. Skærin túlka tól sem notað er til að skilja vandamálið og síðan að finna lausn á því. En þekkingin er aðeins annað hnífsblað skæranna. Hitt þarf að finna svo að tækið verði fullkomið.

Hitt hnífsblaðið er reynslan. Reynsluna öðlast menn með því að fá þjálfun í að skilgreina vandamál á rökrænan hátt. Meðal annars með því að setja fram skynsamlega kenningu, spyrja innihaldsríkra spurninga, leita árangursríkra upplýsingaleiða, temja sér gagnrýna hugsun, og finna viðunandi lausn.

Sérfræðingar í lausnaleit virðast hafa yfir innbyggðum verkfærum að ráða við þá iðju. Þessi verkfæri öðlast þeir með æfingu og reynslu við lausn raunverulegra vandamála, oftast undir handleiðslu leiðbeinenda eða þjálfara í fyrstu. Í lausnaleitarnámi er kennarinn fyrst og fremst leiðbeinandi um aðferðafræðina en nemendur sjá um undirbúning og framkvæmd lausnaleitarinnar sjálfrar og kennarinn dregur sig smám saman í hlé þegar lausnaleitin er vel á veg komin. Þannig verða nemendur ábyrgir fyrir eigin árangri.

Vandamál sett fram
Í lausnaleitarnámi hefst ferlið með því að nemendur fá kynningu á tilteknu vandamáli. Framvindan grundvallast alfarið af henni. Vandamálið er þannig fram sett að það stuðlar að áframhaldandi námi. Áhersla er lögð á að fanga hug nemenda með því að hafa viðfangsefnið ögrandi. Vandamálið er eins og þau viðfangsefni sem oft þarf að glíma við í lífinu sjálfu, þ.e.:

er flókið og illskiljanlegt í fyrstu
breytist oft í meðförum eftir því sem dýpra er grafið
tengsl vandamáls og lausnar krefst nákvæmrar íhugunar
í ljós koma erfiðleikar sem oft skapast, jafnvel eftir nákvæmar athuganir, þegar reynt er að komast að 'réttri' eða viðunandi niðurstöðu, vegna þess að það getur vantað gögn eða þau eru of flókin úrlausnar

Um rök og röksemdafærslu
Ekki er hægt að benda á eina rétta leið til að færa rök fyrir hlutunum. Þá kúnst lærir fólk af reynslunni með því að takast ítrekað á við vandamál af ýmsu tagi. Með þá reynslu í farteskinu ásamt ört vaxandi þekkingu færist fólk hægt og sígandi af byrjendareit í áttina að því að verða sérfræðingar.

Hlutverk kennara
Með því að stilla nemendum í framvarðarstöðu í lausnaleitinni fá kennarar nýtt hlutverk og verða nú einskonar vitsmunalegir þjálfarar nemenda sinna (Stepien, Senn og Stepien, 2000).

Sjá ennfremur umfjöllun undir liðnum Vandamál

______
Heimildir:
Stepien, W. J., Senn, P. R. og Stepien, W.C. (2000). The Internet and Problem Based Learning - Developing Solution through the Web. Tuscon. Zephyr Press.

Upp